ثبت برند
علامت تجاری یا برند به تصویر، نماد، طرح، لوگو و یا اسم و مشخصه ای تصویری گفته می شود که موجب تمایز یک محصول یا گروه محصولات دیگر می شود. بنابراین یکی از مهم ترین و کلیدی ترین مولفه هایی که باعث می شود سازمان ها و یا اشخاص حقیقی بتوانند محصولات و خدمات خود را معرفی کنند وجود همین تصویر و یا برند است.
در اصل برند یا همان علامت تجاری تصاویر ساخته شده و منحصر به فرد متعلق به یک فرد و یا سازمان هستند که با همراه شدن با این محصولات ضمن معرفی محصولات و خدمات مرتبط با خود این محصولات و خدمات را از سایر محصولات و خدمات دیگر نیز قابل تشخیص و یا متمایز می کنند.
امروزه بسیار از محصولات و یا خدمات توسط شرکت ها و سازمان ها و یا اشخاص متفاوتی به جوامع مختلف ارائه می شود. به عنوان مثال یک تیپ خاص از کفش را ممکن است ده ها شرت تولید کنند. از طرفی رقابت در بین شرکت ها بسیا زیاد است و شرکت ها و اشخاص سعی می کنند که به مشتریان بیشتری محصولات و خدمات خود را معرفی و نهایتا به فروش برسانند. ابزاری که در این میان نقش تعیین کننده ای دارد همین برند است. برند در واقع وجه تمایز محصولات یک شرکت یا فرد از دیگر شرکت ها یا افراد است و به واسطه همین برند که نوعی از تصویر است محصولات و خدمات شرکت ها شناسایی می شوند. هر چند در برخی از کشور ها تعریف بو و یا مزه نیز به عنوان برند قابل قبول است اما در ایران چنین امری پذیرفته شده نیست.
هر شرکت یا کسب و کار ممکن است یک تا چندین نوع برند داشته باشد. این برند ها در طبقات مختلف تعریف شده اند و شرکت ها و افرادی که قصد ثبت برند دارند باید برند خود را در این طبقات انتخاب و به ثبت برسانند.
مشخصات ثبت برند
برند باید مشخصا برای یک کسب و کار تعریف شود. منظور اینکه برند ها همانند هر نوع دارایی دیگری به عنوان دارایی یک شرکت یا فرد شناخته می شوند. البته به شرط اینکه قبلا برای ثبت برند اقدام شده باشد. بنابراین باید کاملا منحصر به فرد باشد. برای این منظور باید هر نوع تصویر، خط، خطوط، شکل، ترسیم و ترکیبی از این موارد کاملا نو، جدید ، دارای اصالت و تازگی باشد. به همین دلیل در برند باید از ابتکار عمل استفاده شود تا در ضمن اینکه می تواند محصولات و یا خدمات را به خوبی معرفی کند بتواند وظیفه تمایز را نیز انجام دهد و در ضمن مشتریان را نیز بتواند جذب کرده و در ذهن انها تاثیر گذار باشد.
علامت های تجاری غیر قابل ثبت
هر نوع برند یا علامت تجاری که دارای تازگی و نوآوری باشد و بدون اقتباس و یا الگو برداری و کپی برداری از سایر برند های خلق شده باشد را می توان به راحتی به ثبت رساند مگر اینکه مطابق با ماده 5 قانون ثبت علائم و اختراعات یکی از موارد را در بر گیرد:
- کاملا مشابه برند یا علامت تجاری دیگر چه در داخل و چه در خارج از ایران باشد یعنی اینکه قبلا نمونه آن در هر منطقه دیگر از جهان مشهود شده باشد
- بسیار شبیه به برند یا علامت تجاری دیگری باشد که قبلا در هر منطقه از جهان ثبت شده باشد. این نوع برند ها معمولا به دلیل تشابهی که با سایر برند ها و یا علامت های تجاری دارند باعث اشتباه و یا گیج شدن مشتری و برداشت اشتباه او می شوند و یا می توانند بعث نقض حقوق ثبت کننده برند دیگر باشند.
- هر نوع علامت تجاری که از علامت ها و یا نشانه های دولتی، حکومتی، رسمی و مملکتی چه در داخل ایران و چه در خارج از ایران استفاده کرده باشند.
- برند ها یا علامت هایی که موجب خدشه دار شدن منافی عمومی و یا نظم جامعه شود و با شرع و مقدسات منافات داشته باشد.
- اگر از اسم های عمومی یا همگانی برای طراحی برند استفاده شده باشد قابل ثبت نیست. منظور اینکه کلماتی که استفاده همگانی و عام دارند مانند دستمال، درخت و غیره
- علامت ها یا برند هایی که توصیف کننده باشند مانند براق، تیز و غیره
استعلام علامت تجاری
منظور از استعلام علامت تجاری این است که به قبل از اینکه برای ثبت برند اقدام شود ابتدا باید در خصوص قابل ثبت بودن و یا نبودن برند اطمینان حاصل شود. برای اطمینان از اینکه می توان برای ثبت برند اقدام کرد توصیه می شود که ابتدا برای استعلام برند اقدام شود.
آیا ثبت علامت تجاری اجباری است؟
هیچ قانونی مبنی بر ثبت الزامی برند وجود ندارد. منظور اینکه چه اشخاص حقیقی و چه اشخاص حقوقی می توانند بدون ثبت برن از برند های مورد نظر خود استفاده کنند. هر چند به هیچ عنوان توصیه نمی شود از برندهای ثبت شده دیگران استفاده شود و یا بدون ثبت برند در خصوص تبلیغات و بازریابی از طریق برند اقدام شود.
اما برخی از محصولات بدون داشتن برند که مشخصه تولید کننده باشد نمی توانند به بازار عرضه شوند. منظور اینکه قانون ثبت اختراعات و علائم تجاری در ماده 1 ثبت برند برای برخی از کالا و محصولات را الزامی کرده است و در واقع استثنا از قانون الزامی نبودن ثبت برند کرده است. بر این اساس ثبت برند برای موارد زیر الزامی است:
- برای داروهای اختصاصی و استعمال طبی و بیطاری
- برای انواع مواد غذایی که در لفاف و ظرف در بسته عرضه و تولید می شوند.
- برای انواع نوشابه های گاز دار و مشروبات
- برای انواع لوازم آرایشی و بهداشتی که مستقیما روی پوست استعمال می شود.
مراحل ثبت برند
مراحل ثبت برند هم برای اشخاص حقیقی و هم اشخاص حقوقی یکسان است اما در مرحله ارائه مدارک برخی از مستندات ثبت برند حقیقی و حقوقی متفاوت است. برای ثبت برند باید مراحل زیر دنبال شود:
- ابتدا باید برند طراحی شود. این برند باید مشخصات برند را داشته باشد. یعنی همان مواردی که در بالا توضیح داده شد را نداشته باشد و در ضمن کاملا منحصر به کالا و محصولات و یا خدمات شرکت یا شخص ثبت کننده برند باشد.
- سپس باید به سامانه اینترنتی سازمان مالکیت معنوی مراجعه شود و در قسمت ثبت علائم تجاری ابتدا اظهارنامه ثبت برند تهیه شود. برای این کار باید اظهارنامه تکمیل شود که این کار اینترنتی در حال حاضر انجام می شود. انتخاب نوع اظهارنامه مهم است.
- در مرحله بعدی باید مالک برند مشخصات خود را وارد کند. در واقع برند به نام شخصیت حقیقی و یا حقوقی خواهد بود که در این مرحله مشخصات او وارد می شود. در ضمن اگر نماینده و یا وکیل کار ثبت برند را انجام می دهد باید مشخصات او وارد شود.
- در مرحله بعدی لازم است که مدارکی که در ادامه توضیح داده می شود بارگذاری شود. برای این کار باید از قبل مدارک مورد نیاز اسکن شده باشد.
- بهتر است قبل از ثبت نهایی یک بار دیگر تمامی اطلاعات را بررسی و چک کنید.
- در مرحله بعد باید هزینه های حق الثبت را واریز کنید.
- بعد از واریز هزینه ها و ثبت نهایی کد اظهارنامه ثبت برند در اختیار وارد کننده اطلاعات قرار می گیرد. در این مرحله ضمن دریافت کد ثبت اظهارنامه شناسه کاربری و رمز ورودی نیز به فرد داده می شود که برای بررسی های بعدی لازم است.
- در نهایت یک تاییدیه توسط سیستم به فرد داده می شود. بنابراین باید یک نسخه از تاییده دریافت شده و امضا شود و به همراه سایر مدارک مورد نیاز به صورت فیزیکی برای اداره مالکیت معنوی ارسال شود.
- در این مرحله کارشناسان مربوطه یک بار دیگر مدارک را بررسی می کنند و نتیجه نهایی اعلام می شود. اگر به هر دلیل درخواست ثبت برند رد شود دلیل رد شدن درخواست مشخص می شود و لازم است که دلایل برطرف شده و دوباره درخواست ارسال شود. اما در صورت تایید و قبول درخواست ثبت برند موضوع برند ثبت می شود و برای پرداخت هزینه های نهایی به متقاضی اطلاع رسانی می شود.
- در مرحله بعد موضوع برند ثبت شده در روزنامه رسمی قوه قضاییه ثبت یا آگهی می شود.
- نهایتا بعد از یک ماه از آگهی ثبت برند موضوع ثبت علامت تجاری در پرونده شخص حقیقی یا حقوقی در اداره مالکیت معنوی درج می شود.
- در نهایت گواهینامه 10 ساله ثبت برند برای شخص متقاضی صادر می شود. البته در صورت که به برند ثبت شده کسی اعتراض نکند.
نکته: در زمان انتشار آگهی اگر فردی نسبت به برند ثبت شده اعتراض داشته باشد، اداره مالکیت معنوی رونوشت این اعتراض را برای متقاضی ثبت برند ارسال می کند. در این زمان باید مدارک و استدلال های منطقی ثبت کننده برند برای دفاع ارسال شود. مدعی نیز باید دلایل خود را با سند ارائه دهد. در نهایت تصمیم گیری می شود که برند ثبت شود یا خیر.
چرا باید برند را ثبت کرد؟
همانطور که توضیح داده شد ثبت برند یا علامت تجاری الزامی نیست اما تمامی کارشناسان حقوقی و بسیاری از متخصصین حوزه کسب و کار اذعان دارند که باید برای ثبت برند فورا اقدام کرد. دلایل زیادی وجود دارد که توصیه به ثبت برند می شود که از مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برند مشخصه، اصالت و شناسنامه محصولات، کالاها و خدمات هر کسب و کار حقیقی و یا حقوقی است.
- برند به عنوان یک دارایی ارزشمند شناخته می شود که می تواند ارزش افزوده زیادی برای کسب و کارها ایجاد کند.
- برند تمایز دهنده محصولات و خدمات یک شرکت نسبت به شرکت های دیگر است که این موضوع بخصوص در مورد محصولات و خدمات مشابه دیگر شرکت ها بسیار مهم تر خود را نشان می دهد.
- با ثبت برند از آن محافظت می شود و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی نمی توانند از این برند استفاده و یا سو استفاده کنند مگر اینکه از صاحب برند اجازه بگیرند.
- در صورتیکه از برند بدون اجازه صاحب برند استفاده شود صاحب برند می تواند از متخلف شکایت کرده و جریمه دریافت کند.
- در صورتیکه برند ثبت شرکت به عنوان یک دارایی قابل خرید و فروش است.
- با ثبت برند دولت از دارنده برند حمایت می کند.
- با ثبت برند در داخل کشور می تواند برای ثبت بین المللی برند یا ثبت جهانی برند هم اقدام کرد. بدون ثبت برند در داخل کشور امکان ثبت جهانی برند وجود ندارد.
تذکر: اگر به دنبال ثبت برند بین المللی هستید می توانید ابتدا کارت بازرگانی دریافت کنید تا بتوانید در برند خود از علائم و حروف لاتین یا خارجی استفاده کنید. در این حالت برند در دیگر کشور ها نیز به خوبی قابل تشخیص و معرفی است.
مدارک مورد نیاز برای ثبت برند
مدارک ثبت برند به دو دسته حقیقی و حقوقی تقسیم می شود:
مدارک مورد نیاز برای ثبت برند حقیقی
- مدارک شناسایی متقاضی ثبت برند
- ارائه کارت بازگانی در صورتی که در تصویر برند از علائم یا حروف خارجی استفاده شده باشد.
- اظهارنامه ثبت برند
- نمونه برند مورد درخواست برای ثبت ( نمونه گرافیکی در ابعاد 10 * 10 )
- مدارکی دال بر فعالیت در حوزه مورد تقاضا برای ثبت برند.
- ارائه مدارک حق تقدم در صورتیکه دارای امتیاز حق تقدم باشید
- فتوکپی از جواز تاسیس و یا جواز کسب و کار
- فیش پرداخت هزینه های ثبت برند
مدارک مورد نیاز برای ثبت برند حقوقی
- مدارک شناسایی مدیر عامل شرکت
- مدارک شرکت اعم از آگهی تاسیس، آگهی آخرین تغییرات
- ارائه کارت بازرگانی برای علامت های دارای علائم و یا حروف لاتین یا خارجی
- نمونه علامت تجاری مورد تقاضا برای ثبت در قالب تصاویر گرافیکی (10 * 10)
- اظهارنامه ثبت برند
- ارائه مدارک حق تقدم برای دارندگان حق تقدم
- فیش پرداخت هزینه های ثبت برند
- مهر شرکت
ممکن است مدارک دیگری نیز در صورت نیاز از طرف سازمان مالکیت معنوی درخواست شود که بسته به شرایط متفاوت است اما به صورت کلی مدارک مورد نیاز برای ثبت علامت تجاری عمدتا ذکر شد. همچنین در صورتیکه وکیل کار ثبت برند را انجام دهد نیاز به ارائه وکالتنامه هم هست.
به صورت کلی بهتر است قبل از هر اقدامی برای برند سازی و توسعه برند خود ابتدا برای ثبت برند اقدام کنید تا هزینه های خود نگهداری کنید و احتمال اشتباه در سرمایه گذاری نکرده باشید. با ثبت برند به راحتی می توانید مالک برندی باشید که حداقل 10 سال طبق گواهی ثبت برند متعلق به شما خواهد بود و می توانید برای فروش برند و یا اجاره دادن برند هم از آن بهره ببرید.