ثبت طرح صنعتی
ایده ها، خلاقیت ها و نوآوری ها مهم ترین رکن یک صنعت بخصوص در راستای توسعه آن صنعت هستند. هرگونه نوآوری و تغییرات توام با خلاقیت که بتواند جذابیت، ساختار ظاهری، تزئینات و شکل و تصویر بصری یک محصول و یا کالا را به روشی نو ارائه دهد می تواند طرحی صنعتی باشد. طرح های صنعتی ویژگی های مربوط به ظاهر کالا و محصولات را در بر می گیرد و باعث می شود محصول یا کالای نهایی با تغییراتی ظاهری نسبت به دیگر طرح های صنعتی مواجه شده و در واقع به شکلی نو و برای اولین بار به بازار از نظر ظاهر و نقش و طرح عرضه می شود.
توضیح اینکه طرح های صنعتی ممکن است با اهداف کلی تر مانند ارائه کیفیت برتر و یا کمیت بیشتر و یا با اهداف صرفه جویی و غیره نیز همراه باشد اما آنچه که در طرح صنعتی اهمیت دارد ظاهر محصول است. الزامی نیست که این ظاهر حتما به روشی چشم نواز و جذاب به بازار ارائه شود بلکه همین که تغییراتی کلی در ظاهر کالا و محصول پدیدار شده باشد به شکلی که قبلا وجود نداشته باشد، خواستگاه طرح صنعتی است و می توان برای ثبت طرح صنعتی آن به نام شرکت و یا شخص حقوقی اقدام کرد.
در اصل مزیت اصلی طرح های صنعتی ایجاد مزیت رقابتی برای کسب و کارها است. طرح های صنعتی می تواند در استراتژی های کسب و کار مانند سهم بازار در یک منطقه اهمیت زیادی داشته باشد. مشتریان نیز به طرح های جدید همواره علاقه نشان داده و یکی از اصول موفقیت در کسب و کار داشتن طرح های صنعتی متنوع و البته منحصر به فرد است تا بتوان در بازار رقابتی نسبت به رقبا متمایز بود. بنابراین اهمیت بسیاری زیادی دارد که قبل از عرضه طرح صنعتی جدید به بازار برای ثبت طرح صنعتی اقدام کرد.
سازمان مالکیت صنعتی به عنوان متولی ثبت طرح صنعتی شناخته می شود. بر اساس تعریف ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری طرح صنعتی عبارت است از: “هرگونه ترکیبی از خطوط یا رنگها و یا اشکال سه بعدی با خطوط، رنگ و یا بدون آن، به شکلی که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی و یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد طرح صنعتی است “.
بنابراین اگر اثر جدید خلق شده و توام با نوآوری و خلاقیت تنها معطوف به نتیجه فنی و یا خروجی متفاوت مانند تعداد بیشتر تولید یک محصول باشد، اثر یا طرح صنعتی نیست و ممکن است شامل قانون ثبت اختراع شود. در ضمن باید در نظر داشت که طرح صنعتی مطابق با تعریف فوق با برند یا علامت تجاری به کلی متفاوت است زیرا برند یا علامت تجاری به تصویر و یا نماد یا الگویی تصویری و خاص گفته می شود که معرف محصولات و خدمات یک شرکت بوده و باعث تمایز محصولات یک شرکت از دیگر شرکت ها می شود. در نظر داشته باشید که برند را بعضا لوگو نیز می نامند.
اهمیت طرح صنعتی تا جایی است که نهادهایی مانند اداره هماهنگ سازی بازارهای داخلی اتحادیه اروپا (OHMI ) و همچنین سازمان جهانی مالکیت معنوی یا وایپو نیز در تعاریفی مشابه طرح صنعتی را طراحی ظاهری یک محصول عنوان می کنند و هرگونه ترکیبی از رنگ ها و خطوط و یا اشکال سه بعدی همراه با رنگ و خطوط را که باعث تغییرات ظاهری یک محصول شود را طرح صنعتی تعریف می کنند.
ثبت طرح صنعتی بسیار پر اهمیت است. همانطور که توضیح داده شد از اصلی ترین مزیت های هر کسب و کار است که باید از آن مراقبت شود و این مراقبت بدون ثبت طرح صنعتی امکان پذیر نیست. با ثبت طرح صنعتی حقی برای دارنده این طرح به وجود می آید که دولت موظف است از این حق حمایت کند. در واقع حمایت از طرح های صنعتی با هدف نوآوری و خلاقیت بیشتر و تنوع محصولات و خدمات با ویژگی های متنوع ظاهری و تزئینی انجام می شود و دولت در ابعاد داخلی و سازمان جهانی مالکیت صنعتی در ابعاد بین المللی در صورت ثبت طرح صنعتی بصورت داخلی و بین المللی از این طرح ها حمایت و پشتیبانی می کنند.
نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که ثبت طرح صنعتی زمانی امکان پذیر است که ویژگی های بصری طرح ارائه شده کاملا متمایز باشد و در واقع اصیل و منحصر به فرد باشد. این طرح نباید به شکلی محسوس و علنی و یا به صورت غیر مستقیم یا به هر نحو دیگری قبل از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت طرح صنعتی برای عموم آشکار شده باشد. منظور از عموم تمامی مشتریان و مردم عادی در داخل و خارج از کشور و در واقع در همه نقاط جهان می باشد.
چرا باید طرح صنعتی را ثبت کرد؟
با ثبت طرح صنعتی مالکیت این طرح صنعتی و به عبارت دیگر حقوق طرح صنعتی در اختیار ثبت کننده طرح صنعتی خواهد بود. این بدین معنا است که مالک طرح صنعتی نه تنها دارای یک مزیت رقابتی و یک طراحی منحصر به فرد برای محصولات خود برای القا و شناساندن به مشتری می باشد بلکه تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر نمی توانند بدون دریافت مجوز و یا اجازه مالک این طرح صنعتی از آن و یا نمونه های مشابه و نزدیک به آن بهره برداری کنند.
منظور از بهره برداری از طرح صنعتی یعنی استفاده از این طرح در همه ابعاد از جمله ساخت، فروش و یا حتی واردات اقلام خاص آن طرح صنعتی می شود. در این راستا اگر شخصیتی حقیقی و یا حقوقی دیگر از این طرح به نفع خود به هر شکل استفاده کند مالک طرح صنعتی می تواند از او شکایت و طلب خسارت کند.
مدت اعتبار طرح صنعتی
هر طرح صنعتی بعد از طی تشریفات قانونی ثبت شده و پس از تاریخ تسلیم اظهارنامه به مدت 5 سال اعتبار دارد. پس از این مدت نیز برای دو دوره 5 ساله دیگر مالک طرح صنعتی می تواند ملکیت خود را تمدید کند. برای تمدید طرح صنعتی مالک طرح شش ماه فرصت دارد تا برای تمدید طرح صنعتی اقدام نماید که البته در صورتیکه بعد از مدت اتمام دوره ثبت اقدام کند باید هزینه ای محدود نیز به عنوان جریمه تاخیر پرداخت کند.
روش ثبت طرح صنعتی
به منظور ثبت طرح صنعتی مالک طرح و یا وکیل می تواند اقدام کند. در نظر داشته باشید که ابتدا باید طرح صنعتی در چند نمونه آماده شود. سپس باید اظهارنامه ثبت طرح سنعتی آماده شود. متولی ثبت طرح صنعتی سازمان مالیکت معنوی در ایران و سازمان جهانی مالکیت معنوی در جهان است.
برای این منظور باید فرم مخصوص به ثبت طرح صنعتی دریافت و تکمیل شود و به همراه اظهارنامه به اداره ثبت تسلیم شود. اظهارنامه ثبت طرح صنعتی در فرمی مخصوص باید ارائه شود که به فرم اظهارنامه ثبت طرح صنعتی مشهور است. لازم به ذکر است که بعد از ارائه اظهارنامه و مدارک لازم برای ثبت طرح صنعتی موضوع بررسی خواهد شد و در صورت تایید کارشناسان اداره ثبت، طرح صنعتی ثبت می شود و به مدت 5 سال اعتبار خواهد داشت.
لازم به ذکر است که تکمیل اظهارنامه و درخواست ثبت باید به زبان فارسی باشد. در غیر اینصورت و چنانچه اظهارنامه به زبانی غیر از فارسی تکمیل شود باید اصل مدارک متقاضی به همراه ترجمه های آن نیز ارائه شود. بهتر است ترجمه رسمی مدارک ارائه شود.
مراحل ثبت طرح صنعتی
برای اینکه یک طرح صنعتی را ثبت کنید باید اقدامات زیر را خود شما و یا نماینده قانونی شما به ترتیب انجام دهد:
- مراجعه به سامانه اداره ثبت طرح های صنعتی
- تکمیل اظهارنامه ثبت طرح صنعتی به به زبان فارسی
- بررسی کارشناسان اداره مالکیت صنعتی و تایید یا رد موضوع ثبت
- در صورت تایید صدور ابلاغیه پذیرش طرح صنعتی
- حضور در اداره ثبت طرح های صنعتی و تشکیل پرونده فیزیکی
- پرداخت هزینه های ثبت
- اخذ شماره مربوط به ثبت طرح صنعتی
- ارائه پیش نویس ثبت طرح صنعتی برای آگهی شدن در روزنامه رسمی
- انتشار آگهی رسمی ثبت طرح صنعتی
- تکمیل فرایند ثبت و دریافت صند ثبت طرح صنعتی
مدارک مورد نیاز برای ثبت طرح صنعتی
- اظهارنامه طرح صنعتی در دو نسخه به زبان فارسی ( در صورتیکه به زبان غیر فارسی تکمیل شد باید سایر مدارک هویتی، اقامتی و ترجمه های رسمی آنها نیز ارائه شود)
- تکمیل مشخصات متقاضی اعم از نام و نام خانوادگی، آدرس و کد پستی، تابعیت، نوع فعالیت، شماره ملی و در صورتیکه شخص حقوقی است باید ضمن موارد فوق شماره ثبت شرکت، مرکز اصلی و شناسه شرکت را نیز ارائه نماید.
- در صورتیکه متقاضی ثبت مالک طرح نباشد باید اسم و اقامتگاه مالک ارائه شود.
- نوع کالا یا کالاها و طبقه مخصوص به آنها که شامل طرح صنعتی هستند.
- در صورت داشتن حق تقدم در خارج باید تاریخ و محل و همچنین شماره اظهارنامه ارائه شود.
- در صورت داشتن ضمیمه باید ضمائم مشخص شود.
- کارت ملی و شناسنامه متقاضی حقیقی و آگهی تاسیس و آخرین تغییرات برای اشخاص حقوقی
- برای طرح های صنعتی دو بعدی و سه بعدی 5 نمونه از تصویر گرافیکی طرح یا 5 نمونه ترسیم شده از طرح صنعتی باید ارائه شود
تبصره: ممکن است در اشکال سه بعدی و یا چند بعدی مرجع ثبت حتی درخواست ماکت از طرح صنعتی را داشته باشد. ماکت درخواستی باید در ابعاد 20*20 سانتی متری و با نهایتا وزن 2 کیلوگرمی ارائه شود. جنس ماکت نباید فاسد شدنی و یا نا مرغوب باشد.
- اگر متقاضی نمی خواهد نام او اسکن شده و در پرونده الکترونیکی درج شود باید کتبا درخواست دهد.
- رسیدی مبنی بر پرداخت هزینه های ثبت طرح صنعتی
- در صورت داشتن حق تقدم مدارک مرتبط با آن نهایتا تا ظرف 15 روز بعد از تسلیم اظهارنامه باید ارائه شود
- مدارک مرتبط به نمایندگی چنانچه ثبت طرح صنعتی توسط نماینده قانونی انجام شود.
تصاویر ارسالی برای ثبت طرح صنعتی باید شرایط و مشخصات زیر را داشته باشد:
- تصویر باید نهایتا در ابعاد A4 و به صورت عمودی باشد
- تصویر باید در زمینه ای ساده ارائه شود تا رویت طرح را با مشکل مواجه نکند
- تصاویر مربوط به کالا باید رنگی بوده و در حجم نهایتا 500 KB ارائه شود
دلایل رد و یا ابطال طرح صنعتی
گفتیم که پس از ارائه درخواست به اداره ثبت طرح های صنعتی، موضوع درخواست توسط کارشناسان این سازمان بررسی می شود و ممکن است طرح رد و یا قبول شود. دلایل مختلفی می تواند باعث رد درخواست ثبت طرح صنعتی شود.
عمده ترین دلایل رد درخواست ثبت صنعتی می تواند:
- تکراری بودن طرح
- رویت شدن طرح مشابه در دیگر نقاط جهان
- نداشتن قابلیت نوآوری و جدید بودن از نظر ظاهری
- داشتن مشکلات اخلاقی و یا متناسب نبودن با شریعت اسلام
- مشابهت با دیگر طرح های صنعتی به شکلی که باعث فریب و یا گمراهی مشتریان شود
- کامل نبودن مستندات ارائه شده
- ادعای افراد دیگر مبنی بر مالکیت طرح و یا اینکه طرح مشابه طرح های صنعتی آنها
در صورت رد درخواست ثبت طرح صنعتی، مالک می تواند مطابق با ماده 100 آیین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات نسبت به رد درخواست اعتراض کند. برای این منظور باید اعتراض خود را در دو نسخه و به صورت کتبی ارائه نماید. کلیه مستندات و دلایل خود را نیز باید برای دفاع از اعتراض خود ضمیمه کند. در ضمن باید هزینه اعتراض را پرداخت کند. مدت زمان قابل قبول برای اعتراض به عدم ثبت طرح صنعتی نهایتا 30 روز از تاریخ رد درخواست می باشد. اعتراض باید به کمیسیون ماده 170 آیین نامه ثبت اختراعات از طریق اداره ثبت ارائه شود. موضوع اعتراض بعد از ثبت شماره گذاری می شود و یک نسخه از آن به معترض مسترد می شود.
تبصره: برای متقاضیان خارج از کشور فرصت اعتراض 60 روز در نظر گرفته شده است.
در نظر داشته باشد که هر ذی نفع و یا مدعی می تواند از دادگاه ابطال ثبت طرح صنعتی را نیز درخواست نماید. برای ارائه درخواست ابطال باید معترض و یا متقاضی ثابت کند که ثبت طرح صنعتی بدون رعایت مواد 20 و 21 قانون ثبت اختراعات انجام شده است و یا به هر شکلی باید ثابت کند و برای دادگاه مشهود شود که شخص حقیقی یا حقوقی ثبت کنند طرح صنعتی مالک طرح صنعتی نبوده است.
توصیه می شود برای ثبت آسان طرح صنعتی خود حتما از مشاوران کار بلد و خبره استفاده کنید. برای این منظور می توانید در تمامی ایام هفته و به صورت تمام وقت از مشاوره رایگان کارشناسان حرفه ای ما در موسسه ویونا بهره مند شوید.